Een avond bij happyChaos | Door Myrel Morskate
Vanaf januari 2014 is de Nederlandse arbeidsmarkt vrij toegankelijk voor Roemenen en Bulgaren. In de media kreeg dit nieuws vooral negatieve aandacht, voornamelijk uit angst dat de toevoer aan nieuwe, goedkope krachten in Nederland zou zorgen voor verdringing op de arbeidsmarkt. Feiten en sterk onderlegde meningen worden hierover echter nauwelijks gegeven. HappyChaos organiseerde een open, eerlijk debat over dit onderwerp met mensen die er iets van af weten. Want: is deze angst wel gegrond? En: wat kunnen we nou eigenlijk verwachten, komende januari?
“Wie weet hoeveel Roemenen en Bulgaren er op dit moment al aanwezig zijn in Nederland?” Er wordt ‘11.000’ geroepen, maar ook ‘1 miljoen’. Het juiste antwoord: 50.000 elk van beide bevolkingsgroepen. Arjen Leerkes, assistent-professor aan de Erasmus universiteit en een expert op het gebied van migratie, begint voor het debat met een korte introductie van het onderwerp. Inclusief een quizje, waaruit blijkt dat we maar weinig van onze mede-Europeanen weten. Leerkes denkt dat het aantal Roemenen en Bulgaren in de komende vijf jaar zal gaan verdubbelen. Dat komt aan in de zaal.
Karel Smouter, correspondent Migratie en Asiel van De Correspondent, heeft de rol van moderator vanavond op zich genomen en start het debat. Het verloopt beschaafd; de sprekers gunnen elkaar de ruimte en er wordt ook gelachen. Maar de passie borrelt onder de argumenten. Een heikel punt in het debat is wie er verantwoordelijk is voor het ‘risico van verdringing op de arbeidsmarkt’. Spreker Maurice Limmen, vice voorzitter van het CNV, maakt zich zorgen omdat vooral mbo’ers maar ook hbo’ers in aanmerking komen voor banen die Bulgaren en Roemenen voor veel minder geld kunnen uitoefenen. “De Europese regels die we nu hebben leiden tot oneerlijke concurrentie.” Spreker Marije Cornelissen, europarlementariër voor GroenLinks, is het met hem eens dat die regels anders moeten maar werpt tegen dat Nederlanders de banen die Roemenen en Bulgaren nu uitoefenen helemaal niet willen. Vervelend werk en slecht betaald; veel Nederlanders blijven dan liever op hun uitkering zitten. Is het dan niet goed als het werk in ieder geval wordt uitgevoerd?
Na de pauze hebben de organisatoren van de avond nog een verrassing: twee mannen van een Roemeens/Bulgaarse band genaamd ‘Arifa’ spelen muziek uit de landen van hun afkomst. Met hun dromerige, donkere muziek krijgen ze de hele zaal stil en ze vertrekken onder een enthousiast applaus. Simone van de Wetering, bestuurslid van happyChaos, vertelt dat ze bewust ook een deel van Roemenië en Bulgarije wilden laten zien dat de media vrijwel nooit belichten. “De beeldvorming door de pers is zo beperkt. We moeten wel weten over wie we het hebben als we over Bulgaren en Roemenen praten.”
Het debat gaat verder en er wordt er onder andere nog meer over de problemen op Europees niveau gepraat. Het grootste verschil in mening is te vinden tussen Cornelissen en Limmen. Beiden zijn het eens dat er op Europees niveau veranderingen moeten worden doorgevoerd in de regelgeving om oneerlijke concurrentie te verminderen. Het verschil zit op de korte termijn: Cornelissen zegt dat eventuele negatieve gevolgen voor nu door de Nederlanders gedragen moeten worden omdat het goed is voor Europa als geheel; Limmen vindt dat de Nederlander tegen die negatieve gevolgen beschermd moet worden. Een voor allen, of alleen de verantwoordelijkheid voor jezelf dragen? Ook in deze discussie steekt een van de belangrijkste dilemma’s van het Europadebat weer de kop op.
Na het debat praten de sprekers, organisators en gasten nog even na in het café van Lab111. De spanningen van het debat worden er af gelachen. Ondertussen gaat de discussie op een laag pitje door. “Migratie is een hot issue en een emotioneel thema,” zegt moderator Karel Smouter. Hij is onder de indruk van de aanwezige sprekers en hun kijk op de gevolgen van migratie. “Ik schrijf vaker over asielzoekers en wat daar bij komt kijken, maar dit is een erg boeiend onderwerp. Misschien ga ik hier meer over schrijven.”
Aan het eind van de avond delen de leden van happyChaos nog de stukken groenten en fruit uit die onderdeel uitmaakten van het decor. “Omdat de Bulgaren en Roemenen hier vooral in de fruitteelt werken natuurlijk.” Ze zijn erg tevreden. Ook sprekers Limmen en Leerkes zijn blij met het evenement. “Zo’n discussie geeft meer duidelijkheid over wat nou eigenlijk het probleem is,” zegt Limmen. Leerkes voegt toe: “Het was ook leuk om al die geïnteresseerde jonge mensen te zien, er werden hele goede vragen gesteld.”
Rest er nog een vraag: hoeveel zorgen moeten we ons nou eigenlijk maken over januari? Leerkes lacht. “Ik denk dat het concreet allemaal erg meevalt. Die invoer van arbeidsmigranten gaat geleidelijk groeien, maar een groot deel van de arbeidsmigranten kan nu ook al binnenkomen. waarschijnlijk merken we er vrij weinig van.” Volgens de expert hebben we dus niet direct iets te vrezen van de komst van onze mede-Europeanen. En aan de Bulgaars/Roemeense muziek te horen, hebben we misschien zelfs wat te winnen.