We kunnen terugkijken op een hele geslaagde avond. Dank aan alle sprekers, artiesten, bezoekers, vrijwilligers en sponsors die de avond mogelijk hebben gemaakt! Hier het openingswoord van ‘Momentum’ gisteravond.
Door Mathijs Boom en Anna Vossers, voorgedragen door Maarten van den Berg
Lege straten, verlaten auto’s, verloren kledingstukken – het beeld komt opvallend vertrouwd over na de talloze rampenfilms van de afgelopen jaren. Fictieve rampen bieden een soort rust. Naast vloedgolven, hordes zombies en monsters from outer space valt de economische crisis in het niet. Een zak popcorn erbij, naast je je vriendinnetje die soms net iets te hard in je handen knijpt, laat de shit maar komen.
Maar een buitenaardse invasie laat op zich wachten en met de dreiging van de ondoden valt het ook wel mee. De economische crisis, daarentegen, is maar al te reëel. En happyChaos zou happyChaos niet zijn als we daar niet iets mee zouden doen. Met het theater van de Stadsschouwburg tot je beschikking lijken de mogelijkheden onbegrensd. Maar waar begin je dan?
Het moet een groots onderwerp zijn, een onderwerp dat een publiek van honderden raakt. Want de wereld staat in brand – alweer – maar we kunnen er nu niet omheen dat het tijd is om stelling te nemen. We zijn tenslotte nog lang niet van die crisis af. Dus het wordt een economisch onderwerp – maar je hebt het economiekatern van je krant al jaren consequent overgeslagen. Het valt niet mee. Je bijt door, maar hoe dieper je er induikt, des te verder zak je weg in doemdenkerij en cynisme: deze crisis is het volgende stapje richting de onvermijdelijke afgrond.
Het is geen nieuws meer dat we de komende decennia voor enorme uitdagingen komen te staan: voorbij de huidige crisis dreigt schaarste van onze belangrijkste grondstoffen. Denk aan olie. De toonaangevende International Energy Agency stelde in 2010 al dat we waarschijnlijk over het hoogtepunt van de wereldwijde olieproductie heen zijn. Geen gering gegeven voor een land als Nederland, dat ondanks mooie beloften nog steeds voor meer dan 90 procent afhankelijk is van fossiele brandstoffen. Stijgende olieprijzen en dalende welvaart behoren voor ons tot een realistisch toekomstperspectief; samen met groeiende verschillen tussen arm en rijk, jong en oud, links en rechts, hoog- en laagopgeleid, stad en land, Oost en West. En dan hebben we het nog niet eens over de gevolgen van klimaatverandering – misschien bent u wel de laatste generatie die over een Elfstedentocht heeft kunnen speculeren.
De doemscenario’s kent u ondertussen wel, daar zit geen nieuwswaarde meer in. Al Gore was misschien even schokkend, maar zolang we onze voeten drooghouden blijft zoiets als klimaatverandering abstract. We zijn afgestompt. Het zou ons allemaal de stuipen op het lijf moeten jagen, maar we weten niet meer wat we ermee aan moeten. Wat moet je dan? Met een bord voor het station gaan staan om de naderende Apocalyps aan te kondigen? Dacht het niet.
Dus gaan we met het beetje hoop dat we koesteren op zoek naar lichtpuntjes in de duisternis. Is de crisis niet ook een kans? Is er niet momentum, een beweging voor verandering? Of het nu gaat om draconische bezuinigingen of een felle roep om rechtvaardigheid, er liggen mogelijkheden om onze samenleving klaar te maken voor de uitdagingen van de eenentwintigste eeuw. Nee, nog sterker: dit is het moment, misschien wel de enige kans, om de fundamenten van onze samenleving te herzien. Als het nu niet gebeurd betalen wij over tien jaar de rekening!
Wij kijken nu voorbij de crisis. Hoe die wereld er uit zal zien weten wij ook niet. Elektrische auto’s en spaarlampen zijn geen serieuze oplossing, maar wat wel? Wat maakt een – oeh verfoeide woorden – duurzame en rechtvaardige samenleving? Kunnen we en masse de luxe die ons zo dierbaar is opgeven? Geen nieuwe iPhone meer, geen nieuwe garderobe voor elk seizoen, niet elk jaar op wintersport, niet op stedentrips en drie weken op reis in de zomer. Nemen we echt genoegen met minder als we tegen de grenzen van onze welvaart aan lopen? Zullen we terugvallen op primitieve ruilnetwerken, of ligt de toekomst in technologische innovatie? Het zijn allemaal reële vragen. Maar de belangrijkste blijft: kan economie nog wel de belangrijkste graadmeter van onze welvaart zijn? Is een nieuwe tv ons meer waard dan goed onderwijs of een bloeiende cultuur? De crisis dwingt ons prioriteiten te stellen.
Vanavond kunnen we weer een klein stapje zetten in dit gesprek over onze toekomst dat we continu moeten blijven voeren. Mark Rutte mag als Nederlands’ premier zeggen dat er maar één weg vooruit is – de weg van nieuwe economische groei – maar het grote verhaal daarachter is flinterdun. We hebben een nieuw ijkpunt nodig.
Misschien is er nog hoop. Begon de Belgische revolutie van 1830 niet ook in een schouwburg? Ging het scanderende publiek – ‘vive la liberté – niet de straat op om de wanorde en chaos te zaaien die een volksopstand ontketenden? Een lichtend voorbeeld, ook al verloren we daar de Zuidelijke Nederlanden en haar onevenaarbare popmuziek voorgoed. Wellicht is er een kleine kans dat u vanavond de koude februarinacht in gaat om een einde te maken aan het visieloze doormodderen in de Nederlandse politiek. Misschien voelt u zich geroepen het momentum te grijpen en voor verandering te vechten. Als de dreiging van de crisis niet is verdronken in uw bierglas en het warme rode pluche van de Schouwburg.
Voor nu, welkom bij happyChaos!