Lees hier de column waarmee chaoot Erik van Kemenade het happyChaos debat op de ‘Flickr op’-avond in het Foam Museum inleidde.
What’s on your mind?
Dat is de vraag die een blauw-wit scherm elke dag aan mij stelt als ik op Facebook inlog. Meestal zie ik de vraag niet eens staan, laat staan dat ik erover nadenk. Ik check liever wat mijn 344 vrienden denken, wat ze leuk vinden en welke events zij ‘attenden’. Ik sta ermee op en ga ermee naar bed. Soms vraag ik me af of dat normaal is. Nrc.next kopte onlangs groot ‘Facebook is een eerste levensbehoefte’. In het artikel stond dat Facebook inmiddels ’s ochtends, net zoals brood en melk, gewoon bij het ontbijt hoort. Gelukkig, NRC vindt het ok. Ook twitter en een andere belangrijke dagelijkse behoefte gaan wonderbaarlijk goed samen. TV-coryfee Matthijs van Nieuwkerk noemde twitter tot vervelens toe een ‘vorm van emotionele incontinentie’. Ja, de Matthijs van Nieuwkerk die zelf in maximaal 140 tekens een item behandelt.
Maar zijn kreet van onbegrip en afkeuring weerspiegelt de kritiek op elk nieuw medium: er is altijd wel gezeik over. Het begon al met Plato’s kritiek op het schrift. Hij zei dat het de orale overlevering en ons geheugen aan zou tasten, en zou leiden tot vervlakking. Conclusie: het schrift was niet meer dan een geheugensteuntje. Kun je nagaan: een dikke 2000 jaar later twittert Maxime Verhagen onafgebroken tijdens kamerdebatten. Plato, die ook nauwgezette gedachten had over hoe een staat geleid dient te worden, draait zich om in zijn graf.
Als het gaat om het internet anno 2011 dan haalt schrijver Nicholas Carr feitelijk dezelfde argumenten aan als Plato: het gebruik ervan verandert onze manier van denken. Het leidt tot inperking van creatief en intellectueel denken. Volgens Carr kan dat ook voor universiteiten en studenten grote gevolgen hebben. Juist out-of-the-box denken is namelijk een belangrijk fundament voor de wetenschap. Als je tegenwoordig in de collegezalen kijkt worden er vooral: 1) likes uitgedeeld, 2) tweets geschreven en 3) koelkasten via Marktplaats verhandeld…
Behalve angst voor de intellectuele gevolgen, is er ook angst voor de gevolgen van sociale media op vriendschappen en vorming van identiteit. Wat delen we aan intieme informatie? Delen we niet teveel op internet? En hoe wordt die informatie gebruikt? Hoe handig is het wel niet om de ‘relationship status ‘ te checken van iemand die je leuk vindt? Minimale inspanning en het scheelt je weer een blauwtje.
In elk geval kan worden vastgesteld dat het gebruik van sociale media de afgelopen jaren een ongekende vlucht heeft genomen. Het is dus haast naïef om te denken dat sociale media geen invloed heeft op onze manier van denken, communiceren en handelen. Wat die invloed is gaan we op deze happyChaos avond onderzoeken. Voor mij persoonlijk voelen sociale media als wanneer ik een zak M&M’s opentrek. Ze zijn mooi gekleurd, net iets te lekker en als je de goeie hebt zit er ook nog een pinda in. Maar je eet er altijd te veel van. Zelfs als je misselijk wordt blijf je eten.
Maar in de afgelopen week veranderde mijn m&m’s analyse op sociale media. Over de weilanden van Kiewit-Hasselt raasde een onheilspellende storm. Het muziekfestival Pukkelpop werd in twintig minuten letterlijk weggeblazen; wat overbleef was een enorme chaos. Toen kwam een van de grootste voordelen van sociale media naar voren: de snelheid. Twitter was vliegensvlug. #hasselthelpt was uit het niets de meest gebruikte hashtag om hulp aan te bieden. ‘Sgilessen’ tweette: ‘Gestrand op #pp11? Bel me, ik kom je halen en geef je een lift, ik woon in de buurt’. Daarachter stond zijn telefoonnummer. Ook zette veel mensen hun wifi-kanalen in de omgeving open om de breedbandbreedte te vergroten. ‘Jgeskens’ stuurde ‘Gratis open wifi in de Bevrijdingsstraat. Naam is PPOK_emergency_wifi. #ppok #pp11.’. Met #ppok konden mensen berichten dat ze ongedeerd waren. Zelfs een politiekorpschef poste onder de fantastische naam ‘DeFlik’ mededelingen. Een warm bad van solidariteit onder mensen die elkaar niet kennen, wauw! Vanwege het succes gaat de Belgische overheid straks met instanties praten over een vast te leggen hashtag bij rampen- en calamiteitenbestrijding.
Net zoals het schrift zijn waarde ondertussen wel heeft bewezen, hebben we hier een hartverwarmende kracht van sociale media kunnen zien. Vanavond gaan we op zoek naar meer mogelijkheden die in dit medium besloten liggen, evenals de beperkingen ervan. Sociale media is veel luieren, maar kan hard werken als het moet. Vind ik leuk.
Een laatste huishoudelijke mededeling: u mag de zaal vanavond pas verlaten als u happyChaos volgt op twitter en de happyChaos pagina op Facebook heeft geliked. U kunt de smartphone van uw buurman of –vrouw lenen als dat nodig is.